زخم فشاری یک بیماری جدی و شایع در بیمارانی که بی‌تحرک هستند میباشد. به علت فشار طولانی‌مدت بین بافت نرم برآمدگی استخوان و سطح بیرونی ایجاد میشود. این زخم‌ها را می‌توان زخم بستر نامید. دقیق‌تر است که آن را زخم‌های فشاری بنامیم زیرا فقط در بیماران بستری دیده نمی‌شود و مهم‌ترین عامل شکل‌گیری آن فشار است.
فشار مهم‌ترین عامل در ایجاد این زخم‌ها است. درنتیجه فشرده‌سازی بافت‌های نرم و مویرگ‌های تحت‌فشار، از گردش خون و درنتیجه توزیع مواد مغذی و اکسیژن جلوگیری میشود. مواد زائد را نمی‌توان از این ناحیه خارج کرد. این منجر به کاهش زنده ماندن بافت (ایسکمی) میشود. اگر فشار از بین نرود، پوسیدگی (نکروز) و زخم ایجاد میشود. بافتی که سرزندگی خود را از دست می‌دهد، به محیطی مناسب برای رشد میکروب‌ها تبدیل میشود. این می‌تواند عواقب جدی ازجمله مرگ داشته باشد. عواملی نظیر رطوبت، عفونت، اصطکاک، اختلال در وضعیت عمومی، سوءتغذیه، پیشرفت سن، دیابت ، سایر بیماری‌ها، ورم، کم‌خونی نیز باعث کاهش دوام بافت‌ها و پیشرفت زخم‌های فشاری میشود.
اگرچه زخم‌های فشاری می‌توانند در هر قسمتی که تحت‌فشار هستند تشکیل شود، اما معمولاً در برآمدگی استخوان یعنی مناطقی که وزن بدن در آن متمرکز است ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین نواحی عبارت‌اند از: ساکروم، پاشنه پا، برآمدگی لگن (ایسکیم)، اطراف لگن و کتف. در استخوان‌های مچ پا در طرفین، آرنج، پشت سر، شانه‌ها، زانوها و چانه کم‌تر دیده میشود. درحالی‌که 10٪ از زخم‌های فشاری در بیماران متحرک مشاهده میشود، 53٪ در افراد وابسته به بستر و 37٪ در افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند دیده میشود.
شیوع زخم‌های فشاری با توجه به کیفیت اقدامات و مراقبت‌های بهداشتی متفاوت است. مشخص است که در برخی از کسانی که به مدت طولانی در بیمارستان می‌مانند زخم ایجادشده و بیش از نیمی از زخم‌های فشاری در هنگام بستری در بیمارستان رخ می‌دهند.
وجود زخم‌های فشاری علاوه بر ضررهای مادی، باعث کاهش کیفیت زندگی میشود و منجر به افزایش عفونت و مرگ میشود. هرساله هزاران نفر به دلیل مشکلات ناشی از زخم‌های فشاری جان خود را از دست می‌دهند. جلوگیری از تشکیل و پیشرفت زخم‌های فشاری بسیار آسان‌تر و ارزان‌تر از درمان است. راهبرد پیشگیری با شناخت بیماران در معرض خطر آغاز میشود. شناسایی زودهنگام افراد در معرض خطر، سبب کاهش خطر و محافظت به‌موقع میشود. اساسی‌ترین بخش استراتژی‌های جلوگیری از زخم فشاری، آموزش ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، بیماران، خانواده‌ها و مراقبان است. برنامه آموزشی باید شامل تهیه و اجرای یک برنامه فردی برای علل و عوامل خطر زخم‌های فشاری، انتخاب سطوح پشتیبانی و یا مراقبت از پوست و برنامه تمرینی روزانه برای کاهش خطر تخریب بافت‌ها و ثبت دقیق داده‌های به دست آمده باشد.
فلج، آسیب‌های نخاعی، صدمات مغزی در اثر حوادث، برخی دیگر از بیماری‌های مغزی، بیماری‌های عضلانی و نقص حسی و بیماران سالخورده از جمعیت پرخطر برای زخم‌های فشاری هستند. سایر عوامل خطر مهم شامل عدم تحرک، سوءتغذیه، خیس شدن ناشی از بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، از بین رفتن کامل هوشیاری یا کم شدن هوشیاری است.
وجود بیماری‌های مداوم مانند سرطان، بیماری‌های عروقی و دیابت و وجود صدمات ارتوپدی نیز ممکن است سبب زخم‌های فشاری شود.
همه این عوامل در افراد مسن شایع‌تر است و پیشرفت سن به‌تنهایی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. با پیری, برخی از تغییرات در پوست به وجود می‌آید. در این افراد کاهش درک درد نیز وجود دارد. این باعث میشود افراد مسن مستعد ابتلا به زخم‌های فشاری باشند. اختلالات تغذیه‌ای نیز به‌طور مستقیم با ایجاد زخم‌های فشاری ارتباط دارد.
چهار عامل اصلی وجود دارد که تصور میشود در تخریب پوست نقش دارند و همچنین دلایل اصلی این بیمار و بیماری زمینه‌ای است:
بنابراین، استراتژی‌های پیشگیری باید تحت این چهار عنوان متمرکز شود.
به دلیل وابستگی به بستر و ویلچر، فشار بیش‌ازحد روی قسمت‌های خاصی از بدن ایجاد میشود. زخم‌های فشاری ناشی از فشار مداوم پوست و ماهیچه‌ها هستند. اولین و مهم‌ترین شرط جلوگیری از ایجاد زخم و درمان زخم کاهش فشار روی برآمدگی استخوان است. اگر فرد قادر به تغییر موقعیت نباشد، این فشار باعث میشود رگ‌های خونی که پوست را تغذیه و اکسیژن حمل می‌کنند، بسته شود. تا زمانی که فشار از بین نرود و گردش خون طبیعی نشود پوست در مدت‌زمان کوتاه علائم زخم را نشان می‌دهد. زخم حاصل می‌تواند به سمت بافت‌های زیرین، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل پایین رود و حتی باعث مرگ شود. بافت‌های عضلانی و زیرپوستی در مقایسه با پوست نسبت به فشار حساس هستند. برآمدگی‌های استخوانی مانند ستون فقرات، ساکروم، باسن، پاشنه پا، آرنج نقاط ضعیفی هستند. حتی فشار کم‌تر از 60 میلی‌متر جیوه در عرض 2-1 ساعت سبب تخریب پوست میشود. تغییرات ساده در پوزیشن هر چند ساعت یک بار در وضعیت بستری و هر 15 دقیقه در بیماران در حالت نشسته باعث کاهش چشمگیر ریسک میشود. تحقیقات نشان داده‌اند که یک دوره 2 ساعته حداکثر زمانی است که بافت می‌تواند فشار را بدون آسیب‌دیدگی تحمل کند. بنابراین، بیماری که نمی‌تواند بدون کمک تغییر موقعیت کند باید هر 2 ساعت یک بار چرخانده شود. این زمان در صورت لزوم کوتاه‌تر است. اگر بیمار در صندلی است، باید موقعیت در هر ساعت تغییر یابد.
درباره این سایت